Τι είναι οι ρινικές κόγχες;
Οι ρινικές κόγχες βρίσκονται στο πλάγιο τοίχωμα της μύτης κατά μήκος της ρινικής αναπνευστικής οδού. Σε κάθε πλευρά της μύτης υπάρχουν τρεις; Οι κάτω, οι μέσες και οι άνω. Οι κάτω είναι οι μεγαλύτερες σε μέγεθος καλύπτονται από παχύ βλεννογόνο και αποτελούνται από πλούσιο αγγειακό δίκτυο και ορώδεις, οροβλεννώδεις αδένες.
Ποια είναι η λειτουργία των ρινικών κογχών;
Η λειτουργία των κάτω ρινικών κογχών είναι η θέρμανση, η εφύγρανση και ο καθαρισμός του εισπνεόμενου αέρα. Σε φυσιολογική αναπνοή εν ηρεμία, περνούν από τη μύτη 6 λίτρα αέρα ανά λεπτό. Η θέρμανση του εισπνεόμενου αέρα γίνεται με ακτινοβολία θερμότητας μέσω του πλούσιου αγγειακού του βλεννογόνου των κογχών, επιτυγχάνοντας παραπλήσια θερμοκρασία του εισπνεόμενου αέρα με αυτή του σώματος. Η εφύγρανση επιτυγχάνεται με εξάτμιση βλέννης από το στρώμα που καλύπτει το βλεννογόνο τους, ενώ ο καθαρισμός περιλαμβάνει την απομάκρυνση ξένων σωμάτων και αιωρούμενων σωματιδίων.
Γιατί προκαλείται η υπερτροφία των ρινικών κογχών;
Το μέγεθος των κάτω ρινικών κογχών έχει την ιδιότητα να αυξομειώνεται σημαντικά. Έτσι μετά από ένα κοινό κρυολόγημα έχουμε ρινική συμφόρηση και υπερτροφία των κάτω ρινικών κογχών. Αυτό μπορεί να συμβεί και μετά από φαρμακευτική αγωγή , η μετά από ορμονικές αλλαγές κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το πρόβλημα είναι όταν έχουμε μια μόνιμη διόγκωση των κογχών τη λεγόμενη υπερτροφία τους. Αιτία είναι η χρόνια φλεγμονή της μύτης, η αλλεργική ρινίτιδα, η σκολίωση του ρινικού διαφράγματος.
Ποια είναι τα συμπτώματα της υπερτροφίας των ρινικών κογχών;
Το κύριο σύμπτωμα είναι δυσχέρεια ρινικής αναπνοής και ρινική συμφόρηση. Η διόγκωση των κογχών μπορεί να προκαλέσει αίσθημα πίεσης στην μύτη και το πρόσωπο, το οποίο μπορεί να μεταφέρεται από τη μία πλευρά στην άλλη. Συχνά μπορεί να υπάρχει αίσθημα κόπωσης και πονοκέφαλος. Επίσης η χρόνια υπερτροφία των ρινικών κογχών προκαλεί διαταραχές ύπνου με απότομες αφυπνίσεις και αίσθημα ξηρότητας στο λαιμό. Ο αυξημένος όγκος των κογχών προκαλεί δυσκολίες στην παροχέτευση των παραρρινίων κόλπων και συχνές φλεγμονές των παραρρινίων κόλπων και συχνότερα των ιγμόρειων.
Πως αντιμετωπίζεται η υπερτροφία στις ρινικές κόγχες;
Φαρμακευτική αγωγή εφαρμόζουμε στα πρώτα στάδια, προτού συστήσουμε οποιαδήποτε χειρουργική μέθοδο. Βασικό σημείο είναι η αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων όπως καπνός, χημικά, έκθεση σε αλλεργιογόνα. Πραγματοποιούμε επίσης αλλεργικά τεστ για να εντοπίσουμε το υπεύθυνο παράγοντα.
Όταν η υπερτροφία των ρινικών κογχών γίνεται μόνιμη, δεν ανταποκρίνονται πλέον στη φαρμακευτική αγωγή και εφαρμόζουμε τη χειρουργική θεραπεία. Στο παρελθόν το πρόβλημα αντιμετωπιζόταν με κογχοτομή, με υποβλεννογόνια δηλαδή αφαίρεση του οστού των ρινικών κογχών και μέρους των ρινικών κογχών. Αυτό απαιτούσε το κλείσιμο της μύτης με επιπωματισμό και το αποτέλεσμα δεν ήταν μόνιμο. Επίσης η επούλωση ήταν δύσκολη με τη δημιουργία κρουστών.
Η σύγχρονη αντιμετώπιση της υπερτροφίας των ρινικών κογχών περιλαμβάνει το καυτηριασμό τους με ραδιοσυχνότητες ή laser και της κογχοπλαστικής με ειδικό μικροτόμο (microdebrider assisted inferior turbinoplasty). Η διαδικασία είναι γρήγορη, αναίμακτη και ανώδυνη. Πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία σε λιγότερο από 30 λεπτά. Το επιθήλιο των ρινικών κογχών με τις δύο πρώτες μεθόδους παθαίνει τις ελάχιστες θερμικές βλάβες, διατηρεί τη φυσιολογική λειτουργία του και αποφεύγεται ο σχηματισμός κρουστών και το κλείσιμο της μύτης με επιπωματισμό. Mε την κογχοπλαστική, μέσω της εισόδου, από μια μικρή οπή ενός ειδικού μικροτόμου πετυχαίνουμε την αφαίρεση της περίσσιας του ιστού εσωτερικά, χωρίς να πειράξουμε καθόλου την εξωτερική στοιβάδα της κόγχης. Αμέσως μετά την επέμβαση παρατηρείται βελτίωση της αναπνοής και το τελικό αποτέλεσμα εμφανίζεται στις 3-6 εβδομάδες. Μετεγχειρητικός πόνος δεν παρατηρείται και αμέσως μετά την επέμβαση ο ασθενής επιστρέφει στις φυσιολογικές του δραστηριότητες.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές από την χειρουργική αντιμετώπιση των ρινικών κογχών με ραδιοσυχνότητες ή laser ;
Μέχρι σήμερα δεν έχουν παρατηρηθεί επιπλοκές. Δεν απαιτείται κλείσιμο της μύτης με επιπωματισμό, ούτε η λήψη αναλγητικών. Σχηματισμός κρουστών μπορεί να συμβεί τις πρώτες μέρες, αλλά η κατάσταση αυτή βελτιώνεται γρήγορα με πλύσεις με φυσιολογικό ορό.
Δρ. Χαλάστρας Θωμάς
Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών
Χειρουργός Ωτορινολαρυγγολόγος